Cửa khẩu Móng Cái. ảnh: Nguồn: Internet

Theo phản ánh về tình hình hoạt  động quản lý hải quan đối với hoạt động thương mại biên giới giáp Trung Quốc của Cục Hải quan Quảng Ninh, Lào Cai và Lạng Sơn cho thấy, hiện đang gặp những khó khăn, vướng mắc trong quản lý hoạt động xuất nhập khẩu (XNK, trong đó có lý do chính sách quản lý hoạt động XNK của các bộ, ngành thường có nhiều thay đổi, chưa thực sự theo kịp diễn biến phát sinh từ thực tế.

Theo phản ánh của các cục hải quan nêu trên, việc triển khai phối hợp quản lý hoạt động thương mại biên giới với các nước có chung biên giới giữa các lực lượng chức năng tại cửa khẩu còn gặp nhiều khó khăn. Quyết định 139/2009/QĐ-TTg ngày 23/12/2009 của Thủ tướng Chính phủ về việc quản lý hoạt động thương mại biên giới với các nước có chung biên giới đã có (có hiệu lực thi hành kể từ ngày 1/3/2010), nhưng đến nay Thông tư liên tịch thay thế Thông tư liên tịch số 01/2008/TTLT-BCT-BTC-BGTVT-BNN&PTNT-BYT-NHNN vẫn chưa được ban hành.  

Trong khi đó, Thông tư số 10/2010/TT-BCT ngày 29/3/2010 của Bộ Công thương quy định hàng hoá sản xuất từ nước có chung biên giới NK vào Việt Nam dưới hình thức mua, bán, trao đổi thời kỳ 2010-2012 có 35 danh mục hàng thuộc Danh mục hàng hóa được NK vào Việt Nam.

Mặc dù vậy, nếu tính trên tổng thể 97 trên 9.000 dòng hàng trong biểu thuế và gần 1.500 dòng hàng thuộc Danh mục hàng tiêu dùng do Bộ Công thương ban hành thì số lượng hàng hoá NK vào Việt Nam dưới hình thức mua bán, trao đổi hàng hóa cư dân biên giới thời kỳ 2010-2012 còn quá ít, cần được bổ sung thêm để tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động thương mại vùng biên.

Tồn tại bất cập nữa, là quy định về kiểm tra an toàn thực phẩm hàng hoá có nguồn gốc thực vật nhập khẩu (NK). Theo Thông tư 13/2011/TT-BNNPTNN của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, để NK hàng hóa có nguồn gốc thực vật vào Việt Nam phải đáp ứng một số yêu cầu, trong đó quy định: Hàng hóa sản xuất tại quốc gia được cơ quan có thẩm quyền của Việt Nam (Cục Quản lý chất lượng Nông lâm sản và thủy sản) công nhận đáp ứng đầy đủ các yêu cầu để đảm bảo an toàn thực phẩm theo quy định của Việt Nam.

Tuy nhiên, danh mục quốc gia đáp ứng yêu cầu chỉ được công bố trên trang tin của Cục Quản lý chất lượng Nông lâm sản và thuỷ sản. Trong khi đó, đường dẫn truy cập đến trang đăng tải danh sách rất dài, khó nhớ, không thuận tiện cho tra cứu.

Hiện nay phần lớn hàng hoá có  nguồn gốc thực vật NK vào Việt Nam là từ Trung Quốc. Nhưng phía Trung Quốc lại không được công nhận hoặc chỉ được công nhận tạm thời trong một thời gian ngắn, khiến cho DN NK các mặt hàng có nguồn gốc từ thực vật từ Trung Quốc thiếu tính chủ động, gặp nhiều khó khăn.

Bên cạnh đó là những khó khăn do chính sách đối với hàng nhập từ Việt Nam của Trung Quốc thường xuyên thay đổi như: chính sách hạn chế về kiểm dịch, định lượng cư dân biên giới, phương tiện vận tải nhập cảnh (không cho phép xe ô tô chở hàng XK của Việt Nam sang Trung Quốc dỡ hàng, chỉ được dùng xe kéo tay thô sơ)… Thực tế này là một nguyên nhân kiến cho tình trạng ùn ứ nông sản tại cửa khẩu, cho dù hải quan muốn thông quan hàng hóa nhanh cũng khó.

Cần có tầm nhìn xa

Về trước mắt, ý kiến từ phía các cục hải quan cho rằng, hiện nay thủ tục, chính sách đối với hàng hóa XNK chủ yếu vẫn thực hiện theo cơ chế quản lý XNK chung, theo thông lệ quốc tế mà chưa có cơ chế quản lý, điều kiện dành riêng đối với hàng hoá thương mại biên giới. Hoạt động XNK hàng hoá tại khu vực biên giới là loại hình XNK đặc thù, có nhiều điểm khác với hoạt động XNK thông thường và chính ngạch (về mặt hàng, thương nhân, giao nhận, vận chuyển, thanh toán…). Rất cần có cơ chế quản lý riêng, phân định rõ ràng XNK chính ngạch và XNK qua biên giới, từ đó có những chính sách, thủ tục ưu đãi hơn đối với công tác quản lý, thủ tục hàng hóa XNK biên giới.   

Về mục tiêu dài hơi, hiện nay, ngành Hải quan đang nỗ lực thực hiện cơ chế hải quan một cửa quốc gia và một cửa ASEAN, đây là bước đi quan trọng trong chiến lược thúc đẩy hoạt động kinh tế hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế thế giới. Để thực hiện hiệu quả chiến lược này, ngành Hải quan đang tiến hành góp ý hoàn thiện việc bổ sung, sửa đổi Luật thuế xuất nhập khẩu, Luật Hải quan (2006), trình Quốc hội thông qua trong năm 2012./.

Theo Cổng Thông tin điện tử - Bộ Tài chính